Hoe de Annunciatie van Fra Angelico werd vertaald naar muziek.Kunst & Cultuur

Dit is een altaarstuk dat de Italiaanse renaissanceschilder Fra Angelico (1395-1455) omtreeks 1433-1434 schilderde voor de Chiesa del Gesù in Cortona. Overigens hangt het paneel nu in het Museo Diocesano in Cortona.

De predella van dit altaarstuk worden scènes uit het leven van de Maagd en schitterende landschappen afgebeeld. Deze landschappen staan zonder omlijstingen naast elkaar. 
Op het centrale schilderij erboven zien we Maria, zittend in een loggia. Links van haar verschijnt de aartsengel Gabriël om haar de goddelijke boodschap (Annunciatie) te verkondigen. Maria is namelijk uitverkorene van de onbevleke ontvangenis van Gods zoon, Jezus. 
Gabriëls woorden - letterlijk afgebeeld in gouden letters - komen Maria ter ore, waarop zij zich zo verschiet en haar boekje laat vallen. 
Linksboven worden Adam en Eva aards afgebeeld, op het moment dat ze worden verdreven uit het Aards Paradijs. 

In dit schilderij speelt de architectuur een fundamentele rol. Het dient namelijk als de verbindende factor tussen het achterplan - waar Adam en Eva zich bevinden - en het voorplan, de ontmoeting tussen Maria en de aartsengel Gabriël. De arcade onderstreept het causaal verband tussen het Nieuwe en het Oude Testament. Door de zondeval (bij het achterplan, Adam en Eva) werd de verzoening tussen van God met de mens noodzakelijk, die eerst in de annunciatie aan Maria werd geuit. Aldus, de loggia-arcade ondersteunt de typologische symboliek die in dit schilderij schuilgaat.

TYPOLOGISCHE LEZING VAN DE BIJBEL

De typologische lezing in de theologie verwijst naar een methode om de Bijbel te lezen. In de typologie worden aan gebeurtenissen en personen uit het oude testament een profetische, voorspellende waarde toegekend voor het nog onbekende nieuwe testament. Het nieuwe testament bevat nog de gesluierde waarheid en moet ontsluierd worden. In de typologie wordt dus de link tussen het nieuwe en het oude testament opgezocht. Zoals hierboven beschreven, dient de olggia-arcade als verbindende factor tussen de gebeurtenissen uit het voor- en achterplan, of tussen het nieuwe en het oude testament uit de Bijbel. 

Fra Angelico (1395-1455)

Fra Angelico wordt gerekend tot de tweede generatie van de Florentijnse renaissancistische kunstenaars. Hij leefde op een moment van stijlovergangen, wat ook een spoor heeft nagelaten op zijn kunst. Hij ontwikkelde een eigen vormentaal, bestaande uit een mix van bestaande - en toenmalige - nieuwe, opkomende kenmerken/elementen. Aldus, wordt zijn kunst gekenmerkt door een stilistische tweeslachtigheid. Zo bleven de laatgotische stijlkenmerken hun invloed uitdrukken op Angelico's lyrisch vormgevoel. 
In de Annunciazione da Cortona is dit bijvoorbeeld zichtbaar in de tedere ontmoeting tussen Maria en Gabriël, de manier waarop zij voorzichtig naar voren leunt nadat de enkel haar met een lichte zwaar nadert om de goddelijke boodschap te komen verkondigen. 
De manier waarop Fra Angelico de ruimte besloot weer te geven, werd dan weer meer beïnvloed door de opkomende kunstenaars van de vijftiende eeuw, zoals onder meer Masaccio en Ghiberti. De vaardigheid van ruimtes correct weer te kunnen geven werd immers pas in de vroege renaissance op punt gesteld door de ontwikkeling van het lineair perspectief, waar Masaccio en Brunelleschi een belangrijk aandeel in hadden. 

De ingetogenheid en eenvoud die het schilderij uitstralen zijn in lijn met het gedachtengoed waar Fra Angelico zichzelf mee identificeerde. Hij werd zelf immers nog sterk georiënteerd op het middeleeuwse gedachtengoed, beïnvloed door de dominicaner observanten. Zij waren aanhangers van een hervormingsbeweging in de kerk die streefde naar armoede, kuisheid en gehoorzaamheid aangezien dit ruimte liet voor de contemplatie. Alle externe ruis werd uitgesloten om zich te kunnen focussen op de essentie. 
 

Contemplación, opus 99 (1944) door Joaquín Turina

Dit stukje pianomuziek werd door de Spaanse componist Joaquín Turina Pérez (1882-1949) geschreven. Turina liet zich inspireren door het altaarstuk van Fra Angelico en componeerde een kort werkje voor piano dat de eenvoud van de contemplatie uit Fra Angelico zijn schilderij weerspiegelt.