De empathische lens van Bertien van Manen
kunst & cultuur
do 16 jun. - 4:00
Wie?
De Nederlandse fotograaf Bertien van Manen (NL, 1942) begon haar carrière in de modewereld, eerst voor de camera als model later erachter, voordat zij de overstap maakte naar de documentaire fotografie. Geïnspireerd door het fotoboek The Americans van Robert Frank, reist zij met haar automatische zakcamera de hele wereld over om de gastfamilies waarbij zij verblijft te portretteren in alledaagse situaties. Deze intieme vorm van documentaire maken blijkt enorm succesvol en van Manen breekt dan ook in de jaren '90 wereldwijd door met A Hundred Summers, a Hundred Winters (1994), haar fotoreeks over het einde van de Sovjet-Unie.
Wat?
Wish I Were Here in het FOMU in Antwerpen is Bertien van Manens eerste retrospectieve in België. Tijdens de tentoonstelling ga je met van Manen mee op fotoreportage naar o.a. Nederland, de Appalachen, China, Armenië, Oekraïne en Ierland. Aan de hand van haar snapshotachtige foto's zien we hoe het leven in deze landen sterk verandert: China's economie gaat bloeien, de mijnwerkersgemeenschap in de VS verkrot en de Sovjet-Unie valt uit elkaar. Een tweede rode draad doorheen de expo is de samenstelling van Bertien van Manens monografie Archive. Grafisch ontwerper Hans Gremmen kreeg vrije toegang tot haar archief om zo een eigen selectie van haar werk te maken. Zijn resultaat presenteert hij in een mooi uitgegeven boek. Dit hele proces is te volgen in een speciale zaal in het FOMU.
Waarom moet u dit zien?
Van Manen is niet zozeer geïnteresseerd in het grote verhaal. Verwacht dus geen grote romantische zwart-witfoto’s van kapotgeschoten straten, dronken mannen of wijde landschappen. Het zijn namelijk de terloopse, rommelige momenten die Bertien van Manen het meest interesseren. Dat zulke beelden toch indrukwekkend zijn komt doordat van Manen haar onderwerpen ontzettend goed leert kennen. Door regelmatig maanden aan een stuk in hun huizen te logeren en aan hun tafels te eten bouwt zij een speciale band met de familieleden op. Langzamerhand, bezoek na bezoek, weet zij met haar simpele kleine camera steeds dichter bij haar onderwerpen te komen. Dat een van de regio’s waar zij lang verbleef, Oost-Oekraïne, nu letterlijk het strijdtoneel is van een oorlog maakt dat je met een knoop in je maag weer buiten stapt. Je hebt door al die intieme portretten de mensen toch een beetje leren kennen.
Praktisch?
De expo Wish I Were Here loopt tot en met 28 augustus 2022 in het FOMU in Antwerpen.
Ilya Lisser
Luister naar Pompidou met Bertien van Manen op 16 juni van 17 tot 18 uur op Klara, klara.be en de Klara-app. Nadien kan je het gesprek beluisteren via Klara Select.
