De opstand van de geuzen begon in een bad in Spa

Het boek maakt duidelijk dat de geuzenbeweging niet uit de lucht komt vallen. De Lage Landen maken op dat moment deel uit van het Habsburgse Rijk en worden door koning Filips II bestuurd vanuit Madrid.

Omstreeks 1560 barst een economische crisis los. In die moeilijke periode neemt de polarisatie toe en dreigt er oorlog. Dat zoveel mensen vatbaar worden voor extreme ideeën heeft ook te maken met het klimaat. De gemiddelde temperatuur daalt in die jaren twee graden. De bevolking lijdt onder lange, koude winters. Rivieren vriezen dicht, wat de handel blokkeert.

De Lage Landen zijn op dat moment een lappendeken van verschillende regio’s die zich niet altijd  verwant voelen. Maar op dit kritieke moment vinden ze elkaar in hun haat tegen de Spaanse koning.

In die context barst de geuzenopstand los. De lont wordt aan het vuur gestoken door een kleine groep calvinistische edellieden. Ze treffen elkaar voor het eerst in Spa, toen al een geliefd ontspanningsoord voor de gegoede klasse. 'In mijn fantasie gebeurden die gesprekken terwijl ze een bad namen', lacht Serrien.

Maar waar is het die calvinistische edellieden om te doen? Ze willen af van het centralistische bestuur. Bovendien pleiten ze voor godsdienstvrijheid, iets waar de ultrakatholieke Filips II niet om staat te springen. Maar de roep om verandering vindt zijn weg naar alle lagen van de bevolking.

In 1566 laten de geuzen hun ongenoegen blijken met een Beeldenstorm. Daarmee breekt een uiterst gewelddadige periode aan in de Lage Landen.

‘De grote ideologieën geven geen antwoord meer op de uitdagingen van nu, en dat was toen ook zo’, aldus Serrien.  Met zijn boek hoopt hij een herwaardering van de geuzengeschiedenis tot stand te brengen.

Het hele verhaal van de geuzen doet Pieter Serrien uit de doeken bij Heleen Debruyne in Pompidou.

Beluister hier aflevering 1

Beluister hier aflevering 2

In Opstand, Geuzen in de Lage Landen 1565-1578 van Pieter Serrien is verschenen bij Horizon.