Donizetti: Pia de' Tolomei

Programma: Gaetano Donizetti: Pia de' Tolomei

Een speler op de DVD-markt die de laatste tijd steeds actiever wordt, is het Italiaanse label Dynamic (ook reeds Cd-uitgever). Een van hun recentere releases is Gaetano Donizetti’s 51ste nieuwe opera: Pia de’ Tolomei, gecreëerd in 1837. Het betreft een volbloed tragedia lirica op een libretto van Salvadore Cammarano (waarmee ook al het succesnummer Lucia di Lammermoor opgezet was). Dit verhaal is gebaseerd op een flard uit Dante’s Divina Commedia, meer bepaald de vijfde zang van het Vagevuur, waar één van de geesten zich voorstelt als Pia, die in Siena geleefd heeft en in Maremma gestorven is. Documentair-historisch is alles niet even duidelijk, maar een vrouw in dat geval zou in 1297 om het leven gekomen zijn en een diepe indruk op Dante hebben nagelaten. In elk geval is het verhaal dat Cammarano erop entte van een stevige dramatische structuur, zonder ongeloofwaardige of vergezochte wendingen; vrij beknopt ook, en zonder al te veel gedateerde pathetiek. Sommige auteurs vinden deze Donizetti maar niks, anderen verdedigen hem door dik en dun. Ik ben geneigd om bij het tweede kamp aan te sluiten. Laat er al enkele minder sterke momenten in deze partituur zitten, het merendeel van de muziek is mooi geïnspireerd, evenwichtig van orkestratie, melodisch sterk genoeg, én een kolfje naar de hand van de titelrol (destijds gecreëerd door de fameuze Fanny Tacchinardi Persiani). De bezetting van deze captatie (in de Fenice) is van hoge kwaliteit. Er valt – en dat is zeldzaam – niemand uit de toon in de vocale prestaties. Daarom is deze release zeker een aanrader. Ook koor en orkest van het huis, olv Paolo Arrivabeni, houden dat beeld mooi in evenwicht. Anders is het echter gesteld met het visuele aspect. Technisch loopt alles op rolletjes: de hele zaak is in high definition opgenomen (zodat er twee schijfjes in de box zitten , wat voor een opera van deze lengte anders niet nodig is) en het beeld is schitterend van kwaliteit. De regie (van Christian Gagneron) laat echter steken vallen. De personenregie laat kansen liggen op homogeniteit en sterkte. Je kan niet zeggen dat er ronduit storende elementen in voor komen, maar anderzijds lijkt er evenmin een inspirerende eenheid aanwezig. Het decor is dan weer van een krachtige soberheid, maar wordt geregeld ontsierd door grote spandoeken met flarden uit Dante’s tekst, zo bijvoorbeeld en doek met de naam “Pia” erop wanneer het personage met die naam centraal staat. Het waarom daarvan ontgaat mij totaal, en het werkt zelfs ronduit storend. Sommigen kunnen dit esthetisch verantwoord vinden – mij lijkt het een irritant maniërisme. Gemiddeld dus een behoorlijke titel voor in uw videotheek. Vocaal prima, dramaturgisch nogal flauw.

Johan Uytterschaut