Frie Leysen overleden

Frie Leysen (° 1950) was een grande dame van het internationale cultuurleven. In 1980 – ze was toen amper 30 – werd Leysen de eerste directeur van deSingel in Antwerpen. Onder haar hoede groeide die uit tot het internationale kunstencentrum dat het vandaag is. In 1994 richtte ze mee het tweetalige Kunstenfestivaldesarts in Brussel op. Tien jaar lang drukte ze haar stempel op het festival dat uitgroeide tot een referentie.

Frie Leysen wilde van Brussel de ontmoetingsplaats van de twee gemeenschappen en een venster op Europa en de wereld maken. Een krachtig cultuurleven over de grenzen van taal heen, midden in een kosmopolitische hoofdstad. Cultuur moest voor haar in de eerste plaats verenigen. Tegelijk wilde ze Brussel een cultureel aanbod geven dat men van een Europese hoofdstad mocht verwachten. Met meer internationale producties en een plaats op de kaart naast Parijs, Wenen en Amsterdam. De twee gemeenschappen laten samenwerken bleek aanvankelijk moeilijker dan gedacht. De steun die het Kunstenfestivaldesarts van de Vlaamse Gemeenschap kreeg, wekte argwaan bij sommige Franstalige fracties.

Vanaf 2006 richtte Leysen zich op grote internationale kunstevenementen. Ze was achtereenvolgens artistiek directeur van Berliner Festspiele, theaterdirecteur van de Wiener Festwochen, curator van het Ashkal Alwan festival in Beiroet en ze leidde het Asian Arts Theatre in Zuid-Korea.

Toen Leysen in 2014 de Erasmusprijs kreeg, richtte ze zich in haar speech, tegen het protocol in, rechtstreeks tot koning Willem Alexander en zei hem ongezouten dat Nederland een plek is waar kunsten nauwelijks nog kunnen ademen: ‘Realiseren we ons wat we aan het verliezen zijn in dit klimaat van verrechtsing, nationalisme en commercialisering?’

Leysen kreeg erkenning voor haar engagement in de internationale cultuurwereld. Ze won de Arkprijs, werd tot barones verheven en ontving de Prijs van de Vlaamse Gemeenschap voor Algemene Culturele Verdienste. Vorig jaar nog kreeg ze de Lifetime Achievement Award van de European Festivals Association. Dat juryverslag vatte haar carrière misschien nog het best samen. Ze kreeg de prijs "omwille van haar jarenlange inzet voor de kunstenaar: van werken in opdracht tot circulatie over de landsgrenzen heen en haar rotsvast geloof in creatieve vrijheid".

Frie Leysen, de tweelingzus van acteur Johan Leysen, was 70 jaar.

Beluister hieronder het gesprek met Geert Van Istendael over Frie Leysen.

Toen Frie Leysen vorig jaar de Lifetime Achievement Award van de European Festivals Association kreeg, was ze een laatste maal te gast in Pompidou. Die uitzending kunt u hieronder herbeluisteren.

Hieronder een gesprek van Pat Donnez met Frie Leysen uit 2004.