In memoriam Reinbert de Leeuw

Reinbert de Leeuw werd in 1938 geboren in Amsterdam. Zijn ouders waren allebei psychiater.

Op het conservatorium van Den Haag ontmoette hij de soulmates waarmee hij zijn stempel op de Nederlandse muziek zou drukken. Met componist Louis Andriessen zou het een blijvende vriendschap worden.

In 1969 verstoorde de Leeuw een concert van het Concertgebouworkest. Zijn manier om meer moderne muziek op de programmatie te eisen. Datzelfde jaar componeerde hij mee aan een opera over Che Guevara. Hugo Claus leverde delen van het libretto.

In 1974 richtte de Leeuw het Schönberg Ensemble op. Het zou een keurmerk voor hedendaagse muziekuitvoeringen worden. Hij propageerde in het Westen ook componisten uit de voormalige Sovjetunie. En hij was een van de herontdekkers van Erik Satie.

Kiezen tussen spelen, dirigeren en componeren viel hem zwaar. ‘Een componist moest ‘nee’ kunnen zeggen tegen muziek van anderen’, beweerde hij. Bewondering voor andermans werk zat zijn eigen creativiteit in de weg. Als dirigent ging De Leeuw internationaal. Maar hij was autodidact. „Ik dirigeer uit noodzaak”.

De Leeuw was al over de 70 toen hij zich aan de Bachpassies waagde. In de Nederlandse krant NRC Handelsblad zei hij hierover: „Ik geloof niet in God, wel in Bach. Zijn passies gaan over lijden, verloochening, spijt en voortschrijdend inzicht. Die thema’s zijn universeel. Ook ontroering is niet het exclusieve domein van gelovigen. Op het podium houd ik me in, dan moet het publiek ontroerd zijn en kan ik dus niet zelf met mijn zakdoek staan zwaaien. Maar thuis kunnen op zwakkere momenten de tranen me al in de ogen schieten als ik alleen maar dénk aan de aria Erbarme dich’. En hoe langer je leeft, des te meer je snapt: het raadsel Bach gaan we niet kraken. Dat is de magie van muziek.”

Reinbert De Leeuw werd 81.