Is de Missa Solemnis Beethovens magnum opus?

Jan Caeyers voerde op 21 november in deSingel de Missa Solemnis uit met zijn ensemble Le Concert Olympique, het Arnold Schönberg Chor en een vocaal solistenkwartet. Voor Beethovenkenner en dirigent Jan Caeyers, die met het beroemde Weense koor al andere grote vocale werken van Beethoven uitvoerde, is dit toch wel een mijlpaal. Hoewel hij het werk al eerder analyseerde en uitvoerde, heeft hij de partituur van de Missa Solemnis de afgelopen zes maanden onafgebroken bestudeerd.  Dat is nodig, omdat je niet alleen elk deeltje van het werk, maar de totale architectuur volledig moet beheersen.  Dan kan je de dramaturgische spanningsboog tot uiting brengen.  Het is alsof je een vreemde stad zo leert kennen dat je er moeiteloos in kan rondlopen zonder stadsplan en dat je op elk moment weet waar je je precies bevindt.
Door een mis van 75 in plaats van 45 minuten te schrijven, overschreed Beethoven de limieten van het genre en maakte hij een spirituele, dramatische compositie voor de concertzaal, die niet meer in de liturgie paste. Beethoven worstelde met het onvermogen van de mens om te praten over het mysterie van het leven en zocht daarom als het over de grootsheid en almacht van God ging de limieten van het zingbare en speelbare op.
Toch vindt Jan Caeyers dat je de overdadige dynamische notatie van Beethoven in zijn context moet plaatsen, en de muziek niet zwaarder moet maken dan ze is. Het beeld van de ontoegankelijke, fronsende Beethoven is pas na de dood van de componist verspreid.  Bovendien bevat het stuk naast grote dramatische delen ook heel innige passages. In het Benedictus verklankt de componist de hemelse boodschap als een lange, tedere vioolsolo die zich verstrengelt met het solistenkwartet en het koor. Omdat hij de korte tekst van het slotdeel, het Agnus Dei, zo belangrijk vond, maakte Beethoven er een uitvoerige compositie van. ‘Bitte um außere und innere Frieden‘, schreef hij bij de slotwoorden Dona nobis pacem. Hoe actueel kan een boodschap zijn?

Jan Caeyers vertelt in Klara Live kort over de uitdagingen en het meesterschap van de Missa Solemnis.  Hij was eerder ook te gast in Pompidou. Beluister hieronder het uitvoerige interview dat hij gaf aan Nicky Aerts op 15 november.