J.S. Bach: Mattheuspassie (Nederlandse Versie hertaald door Jan Rot)

Programma: J.S. Bach: Mattheuspassie (BWV 244)

In de passiemuziek die in de aanloop naar Pasen verschenen is, trekt de Nederlandstalige versie van Bachs Mattheuspassie de aandacht. Die productie verrast dankzij de knappe vertaling van Jan Rot, maar lost de verwachtingen op het muzikale vlak niet helemaal in. De Nederlandse songschrijver en tekstdichter Jan Rot wijdde zich al eens aan bewerkingen van Schumanns Dichterliebe en Schuberts Winterreise waarmee hij heel wat succes oogstte. Afgelopen jaren werkte hij aan de tekst die Picander voor Bachs Mattheuspassie creëerde. "Omdat teksten en ideeën bij voorbaat minder tijdloos zijn, is het van belang niet te vertalen wat er stond, maar hoe je het nu zou zeggen en alles wat niet meer aanspreekt te vervangen”, schreef de dichter in het cd-boekje. Die benadering leverde een Mattheuspassie op in een rijke en moderne taal waarin dramatiek maar ook intimiteit en integriteit vervat zitten. Volgens Jan Rot moeten de Nederlandstalige zangers ons ook laten geloven wat ze zingen, "ontdaan van bombast en vibrato, voorverpakte devotie, ijdelheid en mooizingerij", want de Mattheuspassie is volgens hem een hoorspel en geen zangstuk. Die focus op de inhoud van het verhaal heeft de initiatiefnemers van dit project gedeeltelijk blind gemaakt voor de hoge muzikale eisen die een uitvoering van Bachs meesterwerk stelt. Enkele zangers zoals sopraan Francine van der Heijden en tenor André Post presteren ondermaats. De overige solisten klinken staan wel garant voor kwaliteit maar zitten stilistisch niet altijd op dezelfde lijn. Zo zetten Tania Kross en Cécile van de Sant hun mooie altstemmen dramatisch bijzonder efficiënt in, maar ze overladen hun gezang met vibrato. Bas Pieter Hendriks (bas I, Pilatus, Petrus) en tenor Marcel Beekman (verteller) staan dan weer veel dichter bij de 'historisch bewuste' uitvoeringspraktijk. Ook bij de solistische instrumentale interventies en de begeleiding van het Residentie Orkest onder leiding van Jos Vermunt valt de wisselvalligheid op. Ook het Residentie Bachkoor overtuigt niet helemaal op het vlak van precisie en het werd bovendien erg onduidelijk opgenomen. Deze opname kan bijgevolg niet tippen aan de kwaliteit die in tal van opnames van Duitstalige versies reeds beschikbaar is. Dit project doet wel vermoeden dat deze fascinerende Nederlandse vertaling van de Mattheuspassie een enorm potentieel heeft. Hopelijk is de interesse van andere dirigenten gewekt zodat de tekst van Jan Rot aan een consequente Bachinterpretatie gekoppeld kan worden.

Tom Eelen