Social Music Making on a Global Scale in Pandemic Times

Toen Steve Reich bij Luciano Berio studeerde en met toonreeksen aan de slag ging viel het Berio op dat Reich daarbij toch bleef zoeken naar tonale elementen. 'Als je tonale muziek wil schrijven, schrijf dan tonale muziek' was het devies van Berio… Voor Reich een beslissend duwtje in de rug.

In de jaren '60 werd het terug tonaal gaan schrijven gezien als een verraad aan het vooruitgangsdenken in de muziek. De muziekgeschiedenis werd beschouwd als één lange evolutie richting grotere complexiteit. Tonaliteit was iets van vroeger, nog goed genoeg voor populaire muziek of dictaturen voor wie dissonanten dissidenten waren.

In 1964 een composiie  'In C' ('in do') noemen lijkt dan op het eerste gezicht reactionair. Maar de terugkeer naar tonaliteit in In C is géén terugkeer naar de oude tonale traditie met haar afwisselen van spanning en ontspanning, modulaties, doorwerkingen en reprises… 
In C  streeft niet naar climax en loutering, gaat niet doelgericht van A naar B, maar is statisch.  Zo krijgt de luisteraar een ander, meer cyclisch tijdsbesef. Alfred Frankenstein schreef het al in Music Like None Other on Earth., zijn recensie in de de San Francisco Chronicle na de première van In C: At times you feel you have never done anything all your life long but listen to this music and as if that is all there is or ever will be.

Terry Riley was in de jaren voor In C in het San Francisco Tape Music Center beginnen experimenteren met tape loops en had met die techniek bvb. in 1963 de trompet van Chet Baker in Music for the Gift gemanipuleerd.
In C was zijn poging om die  tapeloop-herhalingen op akoestische instrumenten te realiseren.  Hij schreef In C grotendeels op 24u tijd in maart 1964 :
‘It was like music in a dream… when I heard it, I knew how to write it down. I think pretty much the next day I had it down.’

De première in het kleine zaaltje van het  San Francisco Tape Music Center  op 4 november 1964 werd gespeeld door o.a. Steve Reich, Jon Gibson, Pauline Oliveros, Morton Subotnick en Terry Riley.
Het programmablaadje gaf als toelichting: A piece for any combination of instruments, singers, or both, it consists of a series of motives build on a mode in C. The piece utilizes a type of very strict improvisation in that the performer is continuously choosing how long he remains on a certain given motive.
De uitvoerders gaan door dezelfde 53 cellen van enkele noten en beslissen autonoom hoe lang ze elke cel herhalen.

Dit was geen nieuw, revolutionair idee. Het is het verderzetten van het  zoeken naar open structuren van New Yorkers als Morton Feldman,  Earle Brown en John Cage in de jaren '50, dromend van  muziek die even open en veranderlijk zou zijn als een mobile van Alexander Calder.  Uitvoerders konden zelf het parcours kiezen dat ze aflegden op een partituur. Ook Boulez en Stockhausen experimenteerden hiermee. Componisten schreven muziek die zich als een proces kon voltrekken.

Terry Riley  beklemtoont in zijn partituur van In C hoe belangrijk het is dat alle uitvoerders naar elkaar blijven luisteren en niet meer dan 2 of 3 patronen voor- of achterraken.  De uitvoerder kan ook beslissen om het patroon een octaaf naar boven of beneden te transponeren. Om het ensemble te ondersteunen kan een pianist of percussionist het hele werk door een doorlopende puls van achtste noten spelen.
De instructies van Riley bij zijn partituur zijn geen absolute wetten van een autoritaire meester, maar klinken als aanbevelingen van een ervaren mentor.

De bezetting is volledig ad libitum. De voorbije 55 jaar heeft In C dan ook de meest diverse kleuren gekregen, van Chinese en Afirkaanse traditionele instrumenten tot ukeleles of  Adrian Utley's Guitar Orchestra…

En voor de 50ste verjaardag van het werk creëerde ChampdAction de In C-app, een app om In C online mee te spelen vanuit alle hoeken van de wereld. Die ging in première op 11 oktober 2014 in Concertgebouw Brugge in het kader van Iedereen Klassiek.

Voor deze vreemde tijden maakte ChampdAction nu ook een gloednieuwe versie, die in première gaat in Late Night Lab op 28 april om 22u onder het motto Social Music Making on a Global Scale in Pandemic Times.
Op basis van een backing track gegenereerd door de In C app speelden 21 muzikanten thuis hun partij in: Jaan Bossier, Nico Couck, Hanne De Backer, Sep Francois,, Tsubasa Hori, Lode Leire, Raphael Malfliet, Thomas Moore, Yutaka Oya, Seraphine Stragier, Jarno Van Es, Benjamin Van Esser, Ine Vanoeveren , Peter Verdonck, en het voltallige HERMESensemble (Karin de Fleyt, Peter Merckx, Marc Tooten, Stijn Saveniers, Geert Callaert en Gaetan La Mela).
Serge Verstockt, artistiek leider van  ChampdAction mixte het geheel.

Serge Verstockt is ook te gast in Music Matters op 28 april, om met Olav Grondelaers te praten over dit bijzondere initiatief en de In C-app.