Stefan Zweig in België

Stefan Zweig werd geboren in 1881. Hij groeide op in een welvarende, Joodse familie in Wenen. Als tweede zoon had hij het geluk dat hij zich niet om het familiebedrijf hoefde te bekommeren en zich helemaal kon wijden aan zijn passie voor literatuur.

Zweig debuteerde op jonge leeftijd. Met zijn toneelstukken, novelles en biografieën groeide hij uit tot één van de beroemdste schrijvers in Europa. Hoewel hij in Wenen omringd werd door steengoede kunstenaars en schrijvers, voelde hij al snel de behoefte om nieuwe horizonten op te zoeken. Zijn oog viel op België. 

'Dat land had omstreeks de eeuwwisseling een imposante artistieke ontwikkeling doorgemaakt en in zekere zin zelfs Frankrijk in intensiteit van kunstleven overvleugeld. Khnopff, Rops in de schilderkunst, Constantin Meunier en Minne in de beeldhouwkunst, Van de Velde in de kunstnijverheid, Maeterlinck, Eekhoud, Lemonnier in de letteren leverden een indrukwekkend voorbeeld van de nieuwe Europese energie', schreef Zweig later in zijn autobiografie De wereld van gisteren.

Els Snick vertaalde de reportages die Zweig over zijn reizen naar België schreef en bundelde ze in Het land tussen de talen, verschenen bij Van Oorschot. Oostende, op dat moment een populaire vakantiebestemming bij de beau monde, bestempelt Zweig als 'een fonkelende schakel in de eindeloze keten van mondaine genoegens'. Maar waar hij in Oostende verrast is door 'de verregaande vrijheid der zeden' ziet hij in Brugge 'in elk straatje priesters in ornaat, nonnen en begijnen, oude vrouwen die niet meer in het leven geloven en norse, kapotgewerkte mensen'. Ook over Antwerpen, Luik, Leuven en Ieper schrijft hij zijn impressies neer.

Zweig bouwde in België een groot netwerk uit, weet Birger Vanwesenbeeck. Hij is verbonden aan de State University of New York in Fredonia, waar een groot deel van het archief van Stefan Zweig bewaard wordt. Daar stootte hij op de uitgebreide correspondentie van Zweig met tal van Belgische kunstenaars en schrijvers.

Eén van die Belgische vrienden was de kunstenaar Frans Masereel die illustraties leverde voor boeken van Zweig. Jeanne Vauterin verdiepte zich voor het AMSAB - Instituut voor Sociale Geschiedenis in hun vriendschap. Maar Zweig had ook goede contacten met schrijver Emile Verhaeren en schilder Léon Spilliaert.

Beluister hieronder de special van Pompidou over Stefan Zweig en België.