Verspilling van gevoelens

Na haar prima, veel gelauwerde debuut Notities uit de jungle heeft de Amerikaanse Hanya Yanagihara nu ook een rasechte bestseller op haar naam staan, Een klein leven getiteld. Het is het soort van boek waarover mensen zeggen: ‘Normaal gesproken doe ik niet mee aan modelezen, maar ditmaal is de hype echt heel terecht, echt waar.’

En inderdaad, Een klein leven is een heel bijzonder boek. Om te beginnen is het bijzonder dik: liefst 750 pagina’s telt het. Daarnaast ziet het er bijzonder lelijk uit: de voorflap van een uitermate pijnlijk vertrokken jongemannengezicht, duidelijk op het punt in huilen uit te barsten, is waarlijk om op te schieten. En ten derde gaat het over behoorlijk bijzondere mensen.

Laat ons deze drie bijzondere punten eens even één voor één onder de loep nemen.

Eerst de dikte. Deze dikte komt niet zomaar uit de lucht gevallen en is geenszins toevallig, maar vloeit wel degelijk rechtstreeks voort uit het feit dat Hanya Yanagihara in deze roman enorm langdradig gestemd is, op het schaamteloze af. Als er in Een klein leven een student naar de les gaat, dan krijg je als lezer onvermijdelijk en woord na woord te slikken wat de docent vooraan gedurende een volledig uur met zijn publiek deelt, ook wanneer dit helemaal niets met het verhaal te maken heeft. Yanagihara hanteert een verzorgde stijl, maar niet is deze stijl rijk of opzienbarend genoeg om zoveel wijdlopigheid te kunnen verantwoorden.

Dan de flap. De flap is in zoverre geslaagd dat zij leven en persoonlijkheid van de hoofdpersoon adequaat weet samen te vatten. Uiteraard wil ik niet te veel van de inhoud prijsgeven, maar zoals je niet over pakweg American Psycho kunt praten zonder te verklappen dat Patrick Bateman zich zo rond bladzijde 150 als een seriemoordenaar ontpopt, zo kan ik het niet hebben over Een klein leven zonder mede te delen dat de genaamde Jude een zeer problematisch type is dat aan extreme zelfverminking doet. De spanningsboog van de roman wordt geheel bepaald door de onthullingen aangaande Judes verleden die de schrijfster ons mondjesmaat gunt en die moeten verklaren waarom hij zijn excessief en oneigenlijk scheermesgebruik – uiteraard tot groot verdriet van zij die hem beminnen – maar niet in de hand kan houden. Als lezer leef je bij momenten erg mee met deze man, temeer omdat Yanagihara zijn zelfdestructieve praktijken en zijn zelfhaat soms uitermate plastisch weet te beschrijven, al moet ik bekennen dat ikzelf er op een bepaald moment eenvoudigweg genoeg van had: plots had ik een gevoel alsof ik zat te kijken naar een zes uur lange documentaire over oogoperaties of zo. Plots ervoer ik de lectuur van Een klein leven als een marteling, en ook mijn nieuwsgierigheid naar wat er vroeger met Jude was gebeurd, verdween als sneeuw voor de zon. De volgende vergelijking kwam in mij op: Een klein leven is als de vele vierkante meters grote foto van iets erg walgelijks, een opgedolven massagraf of een door kanker aangevreten mondholte, die door een zwarte, ondoorschijnende lakverflaag is bedekt, en als lezer wordt je geacht die hele laag met je arme vingernagels weg te krabben, ook nadat je allang in de gaten hebt wat eronder schuilgaat.

En ten slotte zijn er die behoorlijk bijzondere mensen. Dat Jude een beetje een apart geval is, moge dus al duidelijk zijn. Maar ook zijn vrienden zijn raar, vooral dan in de zin dat ze bijna uitsluitend dingen zeggen als ‘Het spijt me, sorry dat had ik niet mogen zeggen’ en ‘Het geeft niet, ik snap het, ik begrijp het wel, echt’. Voorts zijn er drie soorten mensen in dit boek: heiligen, wier geduld met Jude schier eindeloos is, regelrechte monsters die uitsluitend bestaan uit libido en gewetenloosheid, en ten slotte JB, het enige personage dat enigszins realistisch aandoet, misschien wel omdat Yanagihara voor de verandering eens niet ál te veel woorden aan hem verspilt.

Er zit een kaartje in dit boek, waarop te lezen staat: ‘Iedereen valt stil na het lezen van Een klein leven’. Ik ben niet stilgevallen – ik ben dan ook geen wagen –, maar ik weet wat er bedoeld wordt. Een klein leven is bij momenten immers vrij aangrijpend. Maar zelf vind ik het zonde je gevoelens te verspillen aan een zo langdradig en al met al maar weinig overtuigend boek.