Caring Architecture verovert de wereld

In DE SINGEL in Antwerpen loopt momenteel een dubbeltentoonstelling over Caring Architecture. Voor die expositie sloegen het Vlaams Architectuurinstituut (VAI) en het Architectuurcentrum Wenen de handen in elkaar. Samen gingen ze op zoek naar architectuurprojecten in het binnen – en buitenland die zorg dragen voor de mens en de planeet. De uiteindelijke tentoonstelling werd een wereldreis langs 21 “zorgzame” internationale architectuurprojecten, aangevuld met scènes uit Vlaanderen en Brussel.  

Sofie De Caigny, directeur van het VAI, beschrijft Caring Architecture als “een holistische visie op ruimte maken”. Caring Architecture draait een aantal 21e-eeuwse evidenties in de architectuur om. “Deze tentoonstelling laat zien hoe architectuur verbinding schept en transgressie opzoekt tussen verschillende groepen in de maatschappij”, legt De Caigny uit. Vandaag de dag is er geen sprake meer van tabula rasa in de architectuur. “We gaan uit van tabula scripta. We moeten als ontwerpers niet steeds iets nieuws uitvinden, maar kijken naar wat er al is. Dat vraagt een omkering van wie wij zijn als ontwerpers.”

Een mooi voorbeeld van zorgzame architectuur vind je in Barcelona. Daar heeft de gemeente beslist om vijf weken lang alle wagens te bannen uit de zogenaamde “superblocks”. Deze superblocks ontstonden in de 19e eeuw, toen architect Cerdà een dambordpatroon van woonblokken met afgeschuinde hoeken bouwde om te voldoen aan de vraag naar woonvoorzieningen in de snel groeiende stad. Dankzij de afgeschuinde hoeken ontstonden overal publieke pleintjes, maar dat was buiten de komst van de wagen gerekend. Parkings eisten de pleintjes op. Tot nu. “Dankzij de ingrepen van de zorgzame architectuur zijn de vergroening en de toe-eigening van de publieke ruimte geslaagd”, zegt De Caigny. “Het project slaat nu ook aan in de rest van de stad”.

“Wat ik zelf ook een prachtig voorbeeld vind is het verhaal van Medellín in Colombia”, gaat De Caigny verder. Mensen maakten daar geen gebruik van de publieke ruimte uit angst voor terreur, ook nu de drugsproblematiek afgenomen is. Om daar verandering in te brengen, ging een architectencollectief aan de slag met een grote watertank in het midden van de stad. “Ze hebben er een brutalistisch kunstwerk van gemaakt dat nu werkt als een groot podium van publieke ruimte waar mensen samenkomen om verkoeling te zoeken”, legt De Caigny uit.

Een oude meubelwinkel in São Paulo, Brazilië, onderging een gelijkaardige transformatie. Architect Paulo Mendez Da Rocha toverde het modernistische gebouw om tot een collectief sociaal centrum met sportgelegenheden, een bibliotheek en een publiek zwembad op het dak. Er zijn tal van andere Caring Architecture projecten over de hele wereld: van zorgzame sociale huisvesting in Bordeaux tot een tofufabriek in China. Ontdek er alles over op de tentoonstelling in DE SINGEL die nog tot en met 11 september loopt.