MUZIEK VOOR STALIN - AFLEVERING 2Blijf verwonderd!

In 1928 kondigt Stalin zijn eerste 5-jarenplan af. Met een politiek van industrialisatie en collectivisatie van de landbouw wil hij Sovjet-Rusland economisch laten concurreren met het Westen. Terwijl de arbeiders in de fabrieken zich laten meevoeren op de golven van het industriële vooruitgangsoptimisme, raken ook de componisten helemaal bevangen door het geloof in de nieuwe heilstaat. Alexander Mosolov bijvoorbeeld. Met avant-gardistische composities als ‘De IJzergieterij’ of ‘De Stuwdam’ tracht hij de technische vernieuwingen en de industrialisatie in klank te vatten. Aan dit soort experimenten komt echter snel een einde wanneer Stalin in 1928 een grote zuiveringsgolf organiseert onder de intelligentsia.

Ook tegen de moderne componisten, die aanvankelijk nog hun ding mochten blijven doen, komt na een tijdje proletarisch verzet. De Russische Associatie van Proletarische Musici eist optimistische, bombastische en vooral mee te neurïen muziek voor de massa’s in plaats van experimentele symfonieën waarin turbines, sirenes en fabrieksfluiten klinken. Componisten worden voortaan in een kleinburgerlijk keurslijf geperst, waarin alles heel netjes en vooral hetzelfde moet klinken.

In 1932 besluit Stalin zelfs om de muziek, net als de andere kunsten, aan een artistieke doctrine te onderwerpen, die van het socialistisch realisme. Wat volgt is een grote zuiveringsactie. O.a. Mosolov en Sjostakovitsj worden daar het slachtoffer van. Mosolov belandt in de goelag, Sjostakovitsj komt er gelukkig beter vanaf.

En in dit klimaat van angst en terreur besluit Prokofiev terug te keren naar zijn geboorteland. Het idee dat hij in Rusland meer kan betekenen als componist dan in het al te modebewuste Parijs, maakt hem grenzeloos naïef. Aanvankelijk wordt hij weliswaar onthaald als een held, maar 3 jaar later moet hij al wanstaltige verjaardagcantates componeren voor Stalin terwijl één van zijn beste vrienden geëxecuteerd wordt.