MUZIEK VOOR STALIN - AFLEVERING 6 Blijf verwonderd!

Op 1 december 1962 brengt Chroesjtsjov een bezoek aan een toonstelling die georganiseerd wordt door de ‘Unie van Moskouse Kunstenaars’ , een organisatie die haar 30-jarig bestaan viert. Een groot kunstliefhebber is Chroesjtsjov niet maar hij is zich natuurlijk wel bewust van het belang van de kunsten en hoe die het Sovjetvolk mee kunnen helpen opstuwen in de vaart der volkeren. Tenminste als die kunsten zich houden aan de regels van het spel, met name de regels van ‘het socialistisch realisme’. Maar wat Chroesjtsjov op de tentoonstelling te zien krijgt, is van een heel andere orde. Er staan allerlei beelden opgesteld in abstracte vormen, schilderijen aan de muur met vreemdsoortige afbeeldingen. Het afgrijzen staat op Chroesjtsjovs gezicht te lezen. Op het moment dat de curator Ely Bielutin hem wat van zijn eigen abstract-expressionistisch werk wil tonen, barst de bom. Chroesjtsjov begint een hevige tirade : ‘De abstractionisten? Idioten en parasieten zijn het! Zij hebben het vertrouwen van de staat verraden. Dat kan niet langer! Voortaan moet er weer een strikt beleid in de kunst gehandhaafd worden. Alles moet gecontroleerd : op de radio, op televisie, in de kranten, moeten alle sympathisanten van dit soort gedegenereerde kunst uitgeroeid worden!’

De volgende dag is de uitbarsting van de Sovjetleider voorpaginanieuws in de Pravda. Twee weken later, worden 400 kunstenaars, schrijvers, musici, film- en theatermensen in het Kremlin ontboden. Daar worden ze streng toegesproken door Leonid Iljitsjev, de voorzitter van een nieuw opgerichte ideologische commissie. Hij maakt meteen duidelijk dat er een crisissituatie is. Onder het mom van het ontmaskeren van Stalin's persoonlijkheidscultus is er volgens hem nu sprake zijn van een verzwakking van de socialistische opstand. En daar moet vanaf nu paal en perk aan gesteld worden. De eerste die het slachtoffer wordt van deze nieuwe hetze, is Sjostakovitsj.