Emily Brontë

Wat is de ware erfenis van de zussen Brontë? Waarom is het 200 jaar na Emily’s geboorte nog de moeite om Wuthering Heights te lezen? En bovenal, hoe is het mogelijk dat de zussen ondanks het feit dat ze vrouwen waren in een mannenwereld, ondanks de erbarmelijke omstandigheden waarin ze moesten overleven, toch in staat geweest zijn om boven de middelmaat uit te stijgen en ons die prachtige boeken na te laten? Voor Charlotte Brontë was het niet eens een keuze: ze kon niet anders.

Charlotte Brontë klaagde in haar romans over de ongelijkheid tussen man en vrouw. Over die andere belangrijke sociale kwestie, de grote breuk tussen arm en rijk, hield ze er verassend genoeg een minder vooruitstrevende visie op na.

Wie zich het leven van de zussen Brontë voorstelt, stelt zich daarbij misschien het wilde romantische moorland van Yorkshire bij voor, het decor van Wuthering Heights. Echter, wanneer ze uit het raam van hun pastorijwoning keken, zagen ze uit op het kerkhof en in de verte de schoorstenen van de fabrieken. De levensomstandigheden in hun dorpje Haworth waren bijna vergelijkbaar met die van de Londense slums.

De 3 zussen Brontë hadden ook een broer: Branwell. Ook hij had literaire ambities maar wist die nooit waar te maken. Het was vooral zijn alcoholverslaving die daar een stokje voor stak. En ook wel mislukte affaire een zekere Mrs Robinson. Wanneer Anne Brontë in haar beroemde boek ‘The Tenant of Wildfell Hall’ een drinkgelag beschrijft, weet ze dus heel goed waar ze het over heeft.

Wellicht de bekendste quote uit Emily Brontës meesterwerk ‘Wuthering Heigts’ komt uit de mond van de getormenteerde Heathcliff. Een leven zonder zijn grote liefde Catherine Earnshaw is onmogelijk. Het enige wat hij nog kan, is uit alle macht haar geest aanroepen.

200 jaar geleden werd de Britse schrijfster Emily Brontë geboren. Emily kwam uit een literair nest. Haar zussen Charlotte en Anne schreven ook. En hun broer Branwell schilderde en dronk maar vond daartussen toch ook tijd om wat op papier te zetten. Emily’s meesterwerk is Wuthering Heights, Charlotte werd wereldberoemd met haar roman Jane Eyre en Anne schreef The Tenant of Wildfell Hall.

Charlotte had voor haar tijd een verbazend moderne blik op man-vrouw relaties. De rol die de vrouw kreeg toegemeten zinde haar allerminst. In die zin is Jane Eyre misschien ook wel te lezen als een feministisch pamflet avant la lettre.

Haar verblijf in België heeft Charlotte Brontë het decor verschaft voor haar romans The Professor en Villette. In The Professor wordt België expliciet genoemd, in Villette heet België Labassecour, la basse cour, een boerenerf, en Brussel is Villette, petite ville. We mogen trots zijn dat ons land zo’n prominente plaats inneemt in het oeuvre van één van de belangrijkste schrijvers van de 19de eeuw. Helaas is het beeld dat ze schept van de Belgen niet zo fraai.

Tijdens haar verblijf in Brussel leerde Charlotte Brontë dat er vervelende verschillen bestaan tussen protestanten en katholieken. Daar zat haar eigen protestantse opvoeding natuurlijk voor iets tussen. Maar er was toch meer aan de hand. Haar nare ervaringen met de katholieke gewoonten vonden een weerslag in haar roman ‘The Professor’.

Dat Charlotte Brönte niet mooi was, heeft haar haar hele leven parten gespeeld. Zelfs in de personages uit haar romans lijken soms haar eigen frustraties door te schemeren.

Uit haar werk blijkt dat Charlotte Brontë veel nagedacht heeft over de liefde en over relaties; ze heeft veel ongelukkige huwelijken gezien, veel huiselijk geweld; ze vindt het bizar dat in bepaalde kringen voor het geld wordt getrouwd. Toch beschouwde ze het als haar lot om ook te trouwen. Al was het niet met de man van haar dromen.

Hoe was het dagelijkse leven in Haworth? De paar overgebleven dagboekfragmenten van Emily en Anne geven een mooie inkijk.

Tijdens haar verblijf in een Brussels pensionaat werd Charlotte Brontë verliefd op haar leraar Monsieur Heger. Toen ze weer in Engeland was, bleef ze hem hartstochtelijke brieven schrijven.

De zusjes Brontë konden niet van hun pen leven. Er zat niets anders op dan gouvernante te worden of lerares. Vooral voor Charlotte was dat een grote frustratie.

De vader van de zusjes Brontë had maar weinig belangstelling voor de literaire aspiraties van zijn dochters. Nochtans was hij er zelf onrechtstreeks de oorzaak van.