Geschiedenis

Op 19 september 1868 verhuist Conscience en zijn gezin naar Brussel om er hun intrek te nemen in de ambtswoning van het Wiertzmuseum te Elsene. Negen dagen eerder was hij bij Koninklijk Besluit officieel benoemd tot ‘Conservator van het Koninklijk Museum van Schilder- en Beeldhouwkunst van België’. Het hoofdstuk ‘Kortrijk’ wordt hiermee afgesloten. Het nieuwe hoofdstuk ‘Brussel’ kan beginnen.

In 1853 had Hendrik Conscience ontslag genomen als griffier van de Antwerpse academie. Drie jaar later moet hij het nog altijd zonder job stellen.

1849 is een vervloekt jaar voor Hendrik Conscience. Op 7 mei sterft een van zijn meest dierbare vrienden, de populaire volksdichter Theodoor van Ryswyck. Een dikke maand later sterft zijn vader, Pierre Conscience.

De Vlaamse zaak!

Op 21 mei 1836 zwaait Conscience af uit het Belgische leger. Thuis in Borgerhout krijgt hij van zijn vader nog 6 maanden de tijd om werk te zoeken en zo op eigen benen te staan. Dat blijkt echter moeilijker dan gedacht. Het is vooral het kunstenaarsleven dat hem aantrekt. Bovenal wil hij dichter worden.

In deze eerste aflevering vertellen biograaf Johan Vanhecke en Pat Donnez over de jeugdjaren van Hendrik Conscience. En dankzij acteur Filip Peeters komt ook de schrijver zelf tot leven.

Op de vooravond van 11 september blikt American Dreams terug op de oorlogen die de VS hebben gevoerd in eigen land, en in de wereld. Van de burgeroorlog over twee wereldoorlogen tot Vietnam, Irak en Afghanistan – Uncle Sam heeft heel wat offers gevraagd van de Amerikaanse gezinnen. Die oorlogen hebben een stempel gedrukt op de muziek. The Andrews Sisters entertainden de troepen met onsterfelijke meezingers, terwijl protestzangers op de barricaden stonden in het verzet tegen de oorlog in Vietnam.

De ananas, het zonnigste stuk fruit dat er is, in fruitsla, cocktail of zelfs op een pizza. Maar er hangt ook een wonderlijke geschiedenis aan deze vrucht: gesmaakt door primitieve beschavingen, ontdekkingsreizigers, koningen en uiteindelijk ook door u en ik. Espresso serveert u de sappige geschiedenis van deze vrucht in schijfjes!

In de 19e en de 20ste eeuw raakte de ananas verspreid over de hele wereld. Zo komt de ananas uiteindelijk ook terecht op Hawaii, wat David en Ive terug brengt naar de Pizza Hawaï.

Het grote enthousiasme rond de ananas in de 18e eeuw leverde ons enkele bijzondere ananas-geïnspireerde bouwwerken op.

De Engelsen noemden de ananas eerst ‘The Queen Pine’, naar Elizabeth Tudor. Later werd dat ‘The King Pine’, toen Koning Charles II Stuart aan de macht kwam. Koningen en aristocraten pakten maar wat graag uit met de ananassen, die ze zelf kweekten in hun chique ‘pineries’. Maar de ananas verschijnt ook meubels, vaatwerk, jurken, behangpapier, zelfs in coiffures!

De geruchten over de verrukkelijke ananas bereikten het Europese vasteland gemakkelijker dan een eetbare ananas dat deed, want maar zelden haalde een ananas het tot Europa voor hij rot geworden was. Die enkele exemplaren werden voorbehouden voor koningen en aristocraten. Er ontstond een ware wedloop tussen Engelse, Franse en Nederlandse botanici om als eerste een Europese ananas te kweken. De Nederlandse botanica Agneta Block wàs de eerste.

De eerste sporen van de ananas leiden ons terug naar het noordoosten van Zuid-Amerika: Suriname, Noord-Brazilië, Zuid-Venezuela.

De eerste American Dreams ontrafelt de Amerikaanse Droom zelf: de lokroep van Amerika en het zelfbeeld van de Verenigde Staten als het nieuwe beloofde land van kansen, ruimte en vrijheid. De keerzijde van die droom is de ontgoocheling en de zelfkritiek – want maar al te vaak kan Amerika de hooggespannen verwachtingen niet inlossen. In de muziek weerklinkt het allemaal, openlijk en scherp of heel subtiel.

Vijf zondagen lang vertelt David Van Reybrouck het aangrijpende verhaal van de Indonesische onafhankelijkheid. Of hoe een nieuwe wereld vorm kreeg ‘in bloed, in pijn, met hoop.’

In de ochtend van zondag 7 december voeren bijna 400 Japanse vliegtuigen aanvallen uit op de marinebasis van Pearl Harbor op de Hawaïaanse eilanden. Dat de aanval op Pearl Harbor een mijlpaal is in de geschiedenis van de Tweede Wereldoorlog is alom bekend, maar dat die aanval alles te maken heeft met de olievoorraden op Nederlands‑Indië is veel minder doorgedrongen.

Op 17 september 1901 houdt koningin Wilhelmina haar troonrede. In een opmerkelijke passage zegt ze dat Nederland ‘als Christelijke Mogendheid’, ook een ‘zedige roeping’ te vervullen heeft in haar kolonie.

Het Nederlands koloniaal avontuur begint niet met een honger naar grond, maar met een verlangen naar smaak. Specerijen!

Tomaten lijken alledaags en evident: in supermarkten nemen ze meterslange rekken in met al hun vormen, groottes en variëteiten, in sauzen of conserven. Maar waar komt de tomaat vandaan? En hoe is ze in onze salades of spaghettisaus beland? En waarom heet bij ons 'tomaat', wat ze in Italië 'pomodoro' noemen? Kunsthistoricus David Vergauwen en plantenbioloog Ive De Smet leiden ons deze week in Espresso doorheen de kronkelende geschiedenis van de tomaat.

Op 20 augustus 1566 barst in de Onze-Lieve-Vrouw-kerk in Antwerpen de beeldenstorm los.

De zomer na de vreselijke winter van 1564-1565 brengt voor de Antwerpenaren geen soelaas.

De Wildevrouw! Jeroen Olyslaegers heeft ze niet verzonnen. Er liep wel degelijk een echte wildevrouw rond in het Antwerpen van de 16de eeuw. Ze duikt op in de kronieken van Godevaert van Haecht.

De allereerste aflevering van Berg en dal ging in de ether, zondag 23 januari 2011. Tien jaar en meer dan vierhonderdvijftig gasten later, blijft Pat Donnez onvermoeibaar en enthousiast op levenspad gaan, door berg en dal. Pat Donnez praat met historica Sophie De Schaepdrijver over meertaligheid. Ze haalde de inspiratie voor haar betoog uit een bijzonder familiedocument.

De allereerste aflevering van Berg en dal ging in de ether, zondag 23 januari 2011. Tien jaar en meer dan vierhonderdvijftig gasten later, blijft Pat Donnez onvermoeibaar en enthousiast op levenspad gaan, door berg en dal.