Geschiedenis

Op de vooravond van 11 september blikt American Dreams terug op de oorlogen die de VS hebben gevoerd in eigen land, en in de wereld. Van de burgeroorlog over twee wereldoorlogen tot Vietnam, Irak en Afghanistan – Uncle Sam heeft heel wat offers gevraagd van de Amerikaanse gezinnen. Die oorlogen hebben een stempel gedrukt op de muziek. The Andrews Sisters entertainden de troepen met onsterfelijke meezingers, terwijl protestzangers op de barricaden stonden in het verzet tegen de oorlog in Vietnam.

De ananas, het zonnigste stuk fruit dat er is, in fruitsla, cocktail of zelfs op een pizza. Maar er hangt ook een wonderlijke geschiedenis aan deze vrucht: gesmaakt door primitieve beschavingen, ontdekkingsreizigers, koningen en uiteindelijk ook door u en ik. Espresso serveert u de sappige geschiedenis van deze vrucht in schijfjes!

In de 19e en de 20ste eeuw raakte de ananas verspreid over de hele wereld. Zo komt de ananas uiteindelijk ook terecht op Hawaii, wat David en Ive terug brengt naar de Pizza Hawaï.

Het grote enthousiasme rond de ananas in de 18e eeuw leverde ons enkele bijzondere ananas-geïnspireerde bouwwerken op.

De Engelsen noemden de ananas eerst ‘The Queen Pine’, naar Elizabeth Tudor. Later werd dat ‘The King Pine’, toen Koning Charles II Stuart aan de macht kwam. Koningen en aristocraten pakten maar wat graag uit met de ananassen, die ze zelf kweekten in hun chique ‘pineries’. Maar de ananas verschijnt ook meubels, vaatwerk, jurken, behangpapier, zelfs in coiffures!

De geruchten over de verrukkelijke ananas bereikten het Europese vasteland gemakkelijker dan een eetbare ananas dat deed, want maar zelden haalde een ananas het tot Europa voor hij rot geworden was. Die enkele exemplaren werden voorbehouden voor koningen en aristocraten. Er ontstond een ware wedloop tussen Engelse, Franse en Nederlandse botanici om als eerste een Europese ananas te kweken. De Nederlandse botanica Agneta Block wàs de eerste.

De eerste sporen van de ananas leiden ons terug naar het noordoosten van Zuid-Amerika: Suriname, Noord-Brazilië, Zuid-Venezuela.

De eerste American Dreams ontrafelt de Amerikaanse Droom zelf: de lokroep van Amerika en het zelfbeeld van de Verenigde Staten als het nieuwe beloofde land van kansen, ruimte en vrijheid. De keerzijde van die droom is de ontgoocheling en de zelfkritiek – want maar al te vaak kan Amerika de hooggespannen verwachtingen niet inlossen. In de muziek weerklinkt het allemaal, openlijk en scherp of heel subtiel.

Vijf zondagen lang vertelt David Van Reybrouck het aangrijpende verhaal van de Indonesische onafhankelijkheid. Of hoe een nieuwe wereld vorm kreeg ‘in bloed, in pijn, met hoop.’

In de ochtend van zondag 7 december voeren bijna 400 Japanse vliegtuigen aanvallen uit op de marinebasis van Pearl Harbor op de Hawaïaanse eilanden. Dat de aanval op Pearl Harbor een mijlpaal is in de geschiedenis van de Tweede Wereldoorlog is alom bekend, maar dat die aanval alles te maken heeft met de olievoorraden op Nederlands‑Indië is veel minder doorgedrongen.

Op 17 september 1901 houdt koningin Wilhelmina haar troonrede. In een opmerkelijke passage zegt ze dat Nederland ‘als Christelijke Mogendheid’, ook een ‘zedige roeping’ te vervullen heeft in haar kolonie.

Het Nederlands koloniaal avontuur begint niet met een honger naar grond, maar met een verlangen naar smaak. Specerijen!

Tomaten lijken alledaags en evident: in supermarkten nemen ze meterslange rekken in met al hun vormen, groottes en variëteiten, in sauzen of conserven. Maar waar komt de tomaat vandaan? En hoe is ze in onze salades of spaghettisaus beland? En waarom heet bij ons 'tomaat', wat ze in Italië 'pomodoro' noemen? Kunsthistoricus David Vergauwen en plantenbioloog Ive De Smet leiden ons deze week in Espresso doorheen de kronkelende geschiedenis van de tomaat.

Op 20 augustus 1566 barst in de Onze-Lieve-Vrouw-kerk in Antwerpen de beeldenstorm los.

De zomer na de vreselijke winter van 1564-1565 brengt voor de Antwerpenaren geen soelaas.

De Wildevrouw! Jeroen Olyslaegers heeft ze niet verzonnen. Er liep wel degelijk een echte wildevrouw rond in het Antwerpen van de 16de eeuw. Ze duikt op in de kronieken van Godevaert van Haecht.

De allereerste aflevering van Berg en dal ging in de ether, zondag 23 januari 2011. Tien jaar en meer dan vierhonderdvijftig gasten later, blijft Pat Donnez onvermoeibaar en enthousiast op levenspad gaan, door berg en dal. Pat Donnez praat met historica Sophie De Schaepdrijver over meertaligheid. Ze haalde de inspiratie voor haar betoog uit een bijzonder familiedocument.

De allereerste aflevering van Berg en dal ging in de ether, zondag 23 januari 2011. Tien jaar en meer dan vierhonderdvijftig gasten later, blijft Pat Donnez onvermoeibaar en enthousiast op levenspad gaan, door berg en dal.

Tijdens de laatste jaren van zijn koningschap verblijft Leopold nog het liefst Cap Ferrat. Daar verblijft hij niet alleen, maar in het gezelschap van de laatste grote liefde van zijn leven : Blanche Delacroix, een vrouw van eenvoudige komaf met wie hij had kennisgemaakt op de Wereldtentoonstelling van 1900 in Parijs. Ze gaat nu door het leven als 'la Baronne Vaughan', maar intieme kring noemt Leopold haar 'Très Belle'. En zij hem : 'Très Vieux'.

Bij het 25 jarige jubileum van Leopold als regerend vorst wordt Stanley van stal gehaald.

In aflevering 3 van de reeks Leopold II vertelt Johan Op de Beeck over het rijpingsproces van Leopold's kolonisatieplannen.

‘Hij is zo onbeheersbaar en kribbig als men zich maar kan indenken. Niet te begrijpen, want noch zijn moeder, noch zijn vader is zo.’

Loop door een willekeurige stad en kijk eens naar de straatnaambordjes. Weet jij nog wie die mannen en vrouwen zijn? Espresso gaat deze week op zoek naar illustere vergetenen. Zij die een straatnaam kregen, maar geen eeuwige roem.

Maria van Bourgondië? Die viel toch van haar paard? Veel verder komen de meesten niet. Nochtans was de vorstin een spilfiguur in de vijftiende-eeuwse Europese geschiedenis en vooral in de geschiedenis van de Lage Landen. Bart Van Loo leert ons alles wat u moet weten om het belang van Maria te begrijpen.