podcast

Geen Pompidou in de week van 2 januari, wel ‘Het Hart van Napoleon’, een stuk mondelinge geschiedenis op zijn best. Als er één man is met een groot hart voor Napoleon, dan is het Johan Op de Beeck wel.

Het verhaal dat begint op Elba en eindigt op Sint Helena. De slag van Waterloo daartussen. Maar Johan op de Beeck heeft het vooral over de veldslagen die Napoleon in zijn hart heeft moeten voeren.

Klara presenteert ‘Het Hart van Napoleon’, de podcast. Met meesterverteller Johan Op de Beeck.

Ooit was hij een jonge ambitieuze generaal met hooggestemde romantische idealen, nu is hij de machtigste man van Europe, voor een tweede maal gehuwd en met flink wat eelt op de ziel. Marie Louise heeft hem een zoon geschonken, een troonopvolger voor een keizerrijk dat niet lang meer houdbaar is.

Het huwelijk met zijn tweede vrouw Marie Louise maakt van Napoleon een ander man. De al wat corpulentere keizer heeft enkel nog oog voor zijn jonge vrouw en begint daarbij de belangrijke staatszaken een beetje uit het oog te verliezen.

In de zaken van het hart was Napoleon even gepassioneerd als in zijn staatszaken. Maar soms stonden die twee zaken elkaar wel eens in de weg.

We pikken de draad weer op in 1806. Napoleon heeft zich inmiddels tot keizer gekroond. Zijn huwelijk met Josephine komt onder druk te staan, want nog steeds is het kinderloos.

Napoleon is op het hoogtepunt van zijn roem en macht. In alle opzichten gaat het hem voor de wind. Maar er is één ding dat hem bezwaart: nog steeds is hij kinderloos. Dat is niet alleen een probleem van zijn hart, maar hoe langer hoe meer ook een probleem voor de staat.

Op wapenstilstand gaat Klara op zoek naar historische conflicten waarin beeldenstormers moedwillig kunstwerken en erfgoed vernielden.

1801. De verovering van Egypte heeft niet het verhoopte resultaat, Napoleon’s leger is moe, gedemotiveerd en sterk uitgedund. En zelf is hij ook al niet in de beste staat. Hij weet inmiddels dat Josephine die achtergebleven was in Parijs hem al die tijd voortdurend bedrogen heeft.

We zijn in het jaar 1796, Napoleon zit in Italië voor zijn eerste grote veldtocht. Hij boekt er de ene militaire overwinning na de andere. Maar op het slagveld van de liefde gaat het minder goed. Hij heeft niemand om al zijn glorie en eer met te delen.

Het is 1795. Nog niet zo lang geleden was Napoleon een nobody, een onbeduidend officiertje in het Franse Leger. Nu is hij is de grote man die de revolutie van de ondergang heeft gered. Op vastberaden wijze heeft hij de opstand van de royalisten tegen het directoire neergeslagen.

De jonge Napoleon Bonaparte is eenzaam en berooid, en onervaren in de liefde. Hij is 27, zit in het leger en bezoekt onbehouwen de hoertjes in de gaanderijen van Le Palais Royale. Intussen amuseert de voormalige burggravin Rose de Beauharnais zich met de rest van de Parijse society.

De beelden van de recente vernielingen door IS van eeuwenoud erfgoed in Irak en Syrië staan nog op ons netvlies gebrand. Waarom vernielen zij kunstwerken en sites die soms tot drieduizend jaar oud zijn? Met oud- VRT-journalist Jef Lambrecht en de Gentse imam en onderzoeker Brahim Laytouss.

De laatste jaren zwelt het protest van activisten tegen de aanwezigheid van monumenten die aan het koloniale verleden herinneren – denk bijvoorbeeld aan de ruiterstandbeelden van Leopold II – aan. Soms worden deze beelden ‘verminkt’ maar meestal blijft het bij ludieke acties om de publieke opinie wakker te schudden. Met antropologe Bambi Ceuppens en activist Durotimi Olawaiye van Mémoires Coloniales.

In 1986 werd in het Stedelijk Museum in Amsterdam het monumentale doek ‘Who’s afraid of Red, Yellow and Blue?’ van de Amerikaanse schilder Barnett Newman met een mes aan flarden gereten door een abstracte- kunst-hater. Met kunstenaar Barbara Visser en kunsthistoricus Sven Lütticken.

Tijdens de jaren dertig droomden de Nazi’s van het Derde Rijk en daar hoorde een aparte esthetiek bij. De moderne kunst werd als het tegendeel gezien van het Nazistisch ideaal en als ontaard beschouwd. Met kunsthistoricus Jacques Lust en Frederik Leen, conservator van het museum voor moderne kunst in Brussel.

Soms is een beeldenstorm de actie van één enkele persoon. In 1914 drong de suffragette Mary Richardson de National Gallery binnen in Londen. Met een slagersmes doorkliefde zij het doek ‘Venus bij haar toilet’, beter bekend als de ‘Rokeby Venus’ van Diego Velázquez. Met kunsthistorica Katlijne Van der Stighelen en filosofe Petra Van Brabandt.

De Franse Revolutie kende een grootschalige beeldenstorm. Alles wat aan het ancien régime herinnerde moest er aan geloven. Monarchie en kerk werden afgeschaft. De Fransen vielen de Zuidelijke Nederlanden binnen en richtten ook hier heel wat vernielingen aan. Met historicus Brecht Deseure en Poussin-kenner Jos Nijs.

In de 8ste eeuw brak in het oude Byzantium een beeldenstorm uit. De discussie werd beslecht door de regels voor religieuze kunst vast te leggen. De orthodoxe schilderkunst, de icoonschilderkunst, ontwikkelde daardoor anders dan de westerse schilderkunst. Met historicus en classicus Peter Van Deun en iconenschilder Joris Van Ael.

In juni 2011 kon u bij Klara luisteren naar 'De Vroolijke Tocht' met Michiel Hendryckx. Michiel is deze week te gast bij de collega's van Podgrond op Radio 1 om over die reeks te vertellen. Daarom kan u de hele reeks opnieuw beluisteren als podcast.