Villa d'Este 15 januari: Duetten en quatre-mainsKlassieke muziek

Italië

Antonio Vivaldi vond het leuk om koppeltjes te vormen. Getuige hiervan de opener vandaag: het Concerto in d voor 2 blokfluiten, 2 hobo's, 2 violen, strijkers en b.c. RV566 . Het staat op een cd met de titel The Return of Angels (2011), een van de spannendste Vivaldi-platen van de laatste dertig jaar. Ensemble Caprice viel er wereldwijd mee in de prijzen en in standplaats Montréal kaapte het de Juno-prijs weg van 'beste klassieke plaat van het jaar'. Terecht! Het speelplezier spat ervan af. Leuk detail: in 1990 won de aanvoerder van dit Canadese ensemble, de Duitse blokfluitist Matthias Maute (°1963) de eerste prijs op het internationaal concours van het MAfestival in Brugge.

Nog meer muziek uit Canada... Marjan Mozetich (°1948) werd in Italië geboren maar emigreerde na de oorlog als vierjarige samen met zijn ouders naar Canada. Toen hij in de twintig was keerde hij terug naar Italië om daar privé-les te gaan volgen bij Luciano Berio in Rome en bij Franco Donatoni in Siena. Zijn muziektaal is ondanks deze modernistische invloeden toegankelijk gebleven. Hij werd zelfs de meest uitgevoerde en gedraaide componist van Canada. Daar zit de topverkoop van een bepaalde cd voor iets tussen. In 2000 verscheen het Concerto voor 2 harpen. The Passion of Angels op cd, samen met nog twee andere prachtige werken. Deze cd betekende het startschot van een succesvolle carriere. Hij won (net zoals Ensemble Caprice) de befaamde Juno Award, maar dan voor 'Best Classical Composition of the Year' in 2000. Mozetich schrijft voor alle bezettingen (symfonisch, kamermuziek, koor), en hij schrijft voor theater, film en dans.

Franz Liszt

Even later zitten Martha Argerich en Lilya Zilberstein klaar om het Concerto pathétique voor 2 piano's (1866) van Franz Liszt (1811-1886) te doen losbarsten. Geen concerto in de zin van 2 piano's versus een orkest, maar 2 piano's tegenover elkaar, pur sang. Net zoals dé Pianosonate in B die hij later componeerde, is het een werk in één geut. Voor Liszt was het een vormexperiment. Hoe giet je muzikale ideeën over een afstand van 20 minuten in een vorm, zonder pauzes. Het resultaat is wonderlijk en verveelt geen moment. Het concerto schiet vurig uit de startblokken - gordels om - , maar kent al gauw een tederheid en een kleurenpracht zoals alleen Liszt ze kan verzinnen.

Edgar Tinel

Tien jaar later schreef de toen 22-jarige Vlaamse componist Edgar Tinel (1854-1912) zijn Pianosonate voor vier handen op.15. Tinel was op dat moment nog in de eerste plaats een schitterend concertpianist die de grote Duitse romantische pianowerken verdedigde: Beethoven, Liszt, Schumann, Brahms... Maar componeren trok hem toch meer aan. Als zoon van een pastoor/koster/organist legde hij zich vooral toe op koorwerken en liederen, hoofdzakelijk religieus, vaak a capella. Instrumentale muziek schreef hij slechts af en toe. Zo bestaat er geen kamermuziek van Tinel, en maar één orkestwerk. Zijn Pianosonate voor 4 handen op.15 behoort, samen met zijn Orgelsonate, tot zijn sterkste werken. Ze wordt nu nog steeds uitgevoerd, dat zegt genoeg. Pianoduo Mephisto heeft ze recent opnieuw opgenomen en die versie hoor je vandaag in Villa d'Este. 

Dubbele percussie bij Keiko Abe en Bela Bartok

Heel ritmisch gaat het eraan toe bij Bela Bartok (1881-1945). Bovenop 2 piano's sleept Bartok er nog 2 percussionisten bij. Zijn spannende Sonate voor 2 piano's en 2 percussionisten ging in 1937 in premiere in Basel, met hemzelf en zijn echtgenote aan de piano. Een groot succes! Vijf jaar later herwerkte hij de sonate tot een Concerto voor 2 piano's, percussie en strijkers, en deze versie laten we horen. De partijen voor de solisten bleven in essentie onveranderd, maar met het orkest erbij heeft het geheel meer kleur en body. Een groot contrast toch met de Oosterse kunst van de Japanse componiste Keiko Abe, geboren in het jaar 1937, hetzelfde jaar dat Bartoks Sonate in premiere ging. Haar Conversation in the Forest III voor 2 marimba's, zang en percussie is een prachtige, kleurrijke, verfijnde verklanking van de geluiden in een tropisch woud. 

Lamentations

John Duggan (°1963) is een opmerkelijk, toegewijd en productief koorcomponist in Engeland. Hij begon als knaap te zingen in het Westminster Cathedral Choir en begon in 2002 zelf te componeren. In 2006 richtte hij in Oxford, samen met een medekoorlid Christopher Watson het koor Sospiri op. Lamentations I, II, III uit 2011 voor sopraan-solo, trompet en koor, vind je terug op de cd The Lost City (Lamentations Through the Ages). John Duggan legt zich ook toe op electronische muziek voor films en dansprojecten. 

Greet Van 't veld